Bugün bir psikolojik işkence-şiddet biçimi olan gaslighting kavramını öğrendim. Ve sizlere de anlatmak istiyorum.Arada sırada böyle yazılar yazmayı planlıyorum :) En basit şekliyle uygulanan kişiyi gerçeklikle bağını kopararak kendine bağımlı hale getirmek. Yani manipülasyon Ve özgüvenini kaybettirerek başlıyor. Tam olarak Türkçe karşılığı olmayan bu kavramın adının çıkış noktasının bir tiyatro oyunu olduğunu söylesem ne dersiniz?
1938 tarihli Gas Light adında bir tiyatro oyunu. Daha sonra filmi de çekilen ve "Angel Street" adıyla da bilinen bu oyun, senaryosunun da etkisiyle bu terime adını veriyor.Filmde Jack ve Bella adlı bir çift var. Jack her gece evdeki gaz lambasını bir önceki güne göre giderek daha fazla kısıyor, bu durumdan habersiz olan Bella da ne zaman "Gaz lambası giderek daha mı az ışık veriyor?" dese Jack'ten sert tepkiler alıyor. Bu durumda bella kendinden şüphe etmeye başlıyor.Bu şekilde Bella'nın kendine olan özgüvenini sarsmaya ve onu delirterek malına konmaya çalışan Jack, olaya dahil olan bir dedektif nedeniyle bu planında başarısız oluyor. daha sonra "Gas lighting" terimi 1970’lerde psikoloji kitaplarında yer almış.
Bunun çok farklı yöntemleri var. Süreç o kadar basit ve sinsice işliyor ki uygulanan kişi farkına bile varmıyor. Hatta duyanlar yok canım o kadar olmaz diyebilir.genel uyarı işaretlerini sıralayacak olursam;
- Devamlı kendi düşünceleriniz ile ilgili şüpheye mi düşüyorsunuz?
- Hep birilerinden özür mü diliyorsunuz?
- Hep kafanız karışık mı, ben ne yaptım, yanlış mı davrandım v.b. sorular kafanızı devamlı kurcalıyor mu?
- Durumu kurtarmak, anlık huzur için yalan söylediğiniz oluyor mu?
- En basit kararları, karşınızdakinin tepkisi yüzünden sorguladığınız oluyor mu?
- Mutlu bir hayat için ümidiniz kalmadı mı?
- Sanki eskiden daha özgüvenli, mutlu ve geleceğe karşı ümidiniz vardı ama artık yok, kendinizi tanımadığınız hissine kapılıyor musunuz ?
- Sürekli bir rahatsızlık hissi var mı ?
İşaretleri daha iyi anlatabilmek adına birkaç örnek vereyim.
- Sizi sürekli aşağılıyor ve ses tonunu yükseltiyorsa.Ses tonu konusunda onu uyardığınızda inkar ediyor ve sizin her şeyi abarttığınızı, çok hassas, duygusal olduğunuzu söylüyorsa,
- Eşyaların yerini değiştiriyorsa ve kendi algınızdan şüpheye düşüyorsanız,
- Size hakaret ediyor şiddet uyguluyor , sonra da ‘’ Sen bu hale getiriyorsun. ‘’ diye sizi suçluyorsa,
- Ben mi yanlış hatırlıyorum, yanlış mı yapıyorum?” soruları kafanızı meşgul etmeye başladıysa,
- Onu kırmamak için, yumurta kabuğu üzerinde yürür gibi davranıyorsanız
- Davranışlarınız yüzünden sürekli özür diliyorsanız,Tek başına alışverişe çıkamıyorsanız ve karar verme mekanizmanız çalışmamaya başladıysa,
- Nereye gittiğinizi ve ne yaptığınızı sürekli kontrol ediyorsa, Ekonomik olarak sizi sınırlıyorsa (para erişimi, telefon, araba…),
- Kimsenin sizi onun kadar sevemeyeceğini ve size yaptıklarını yapmayacağını söylüyorsa,
- Sürekli normal davranmadığınızı, başkalarının sizin gibi olmadığını telkin ediyorsa…
- Sen delisin / kıskançsın / bana aşıksın diyorsa
- Üstünüzde garip bir otoritesi varsa(ailenizden bile çok bağlanabilirsiniz)
Bunlar, Gaslightinge uğradığınızın belirtileridir. Eğer bütün bunları fark ederseniz, size tasarlanmış farklı bir hikaye anlatacaktır. Kişisel alanınızı işgal etmeye devam edecektir. Sizin için çok üzüldüğünü söyleyerek, kurban rolünü oynamaya başlayacaktır. Kendinizi içiniz boşalmış, uyuşmuş, izole edilmiş gibi hissedersiniz. Uzaklaşmalısınız.Ve bir psikologa gitmenizde yüksek fayda var.
Kaynaklarımı yazının sonuna bırakıyorum.Hem daha detaylı ve açıklayıcı anlatmışlar.Hemde yaşanan örneklerde mevcut. Bir eşin,sevgilinin,arkadaşın hatta ailenden üyelerin ne kadar kötü olabileceğinin farkına varabilirsiniz.Düşününce etrafımızda böyle insanların çok fazla olduğunun Hatta sözlü olarak uygulananları farketmeden yaptıklarının..
Süpheye Düşürülmek, Manipülasyon ve Gaz Lambası | Bekar AnneEn Karanlık Zihinlerin Bile Rahatsız Edici Bulacağı Psikolojik İşkence Yöntemi Gaslighting | Onedio
